حق تحصیل از حقوق ابتدایی انسان است. حقی که در بسیاری از کشورها چه به دلایل فرهنگی و اجتماعی و چه به دلیل تبعیض جنسیتی حکومت‌ها از زنان گرفته می‌شود.
از این رو سازمان ملل در نظر دارد برای رسیدن به دستور کار توسعه پایدار تا سال ۲۰۳۰، بیش از پیش به علم و برابری جنسیتی بپردازد.
مردانه بودن آکادمی ها
در این دنیای هشت میلیارد نفری، ۴۹ درصد از جمعیت، یعنی نزدیک به چهار میلیارد زن زندگی می‌کند که بر اساس گزارش سازمان ملل، ۷۷۰ میلیون نفر در دنیا بی سواد هستند که دو سوم آن را زنان تشکیل می‌دهند؛
زنانی که در جوامع روستایی فقط ۳۹ در صدشان به مدرسه متوسطه می‌روند
آماری که بر اساس میزان فقر کشورها متفاوت است اما همچنان، فاصله جنسیتی چشمگیری را نشان می‌دهد.
درآمد زنانی با تحصیلات در مقطع دبیرستان نسبت به هم سن وسالان بی سوادشان دو برابر است.
طبق آمار مرکز پژوهشهای اسلامی ۹ میلیون نفر از جمعیت ایران بی سواد و ۱۱ میلیون نفر دیگر هم کم سوادند.
در ایران هم دو سوم جمعیت بی سواد را زنان تشکیل می دهند. اما در همین جامعه که زنان بیشتر از مردان بی سوادند، جمعیت زنان با تحصیلات دانشگاهی هم از مردان بیشتر است. دانشگاه‌هایی که بارها با حذف رشته های تحصیلی به مردانه زنانه کردن تحصیلات دامن زدند.
ده سال پیش بود که ۷۷ رشته دانشگاهی برای زنان حذف شد. رشته هایی مثل مدیریت بازرگانی، مدیریت صنعتی، دامپزشکی، علوم کامپیوتر، مهندسی معماری، مترجمی زبان انگلیسی و بسیاری دیگر. با اینکه تعداد زیادی از این رشته‌ها دوباره به پذیرش زنان ادامه دادند اما امسال هم حذف رشته نمایش از دانشگاه سوره تحت دولت ابراهیم رئیسی، بار دیگر نگاه جنسیتی به تحصیلات در کشور را یادآوری کرد.
با تمام این محدودیت‌ها برای زنان در ایران، میزان پذیرش دانشجویان دختر حدود ۱۰ درصد از پسران بیشتر است. زنانی که بعد از اتمام تحصیلات، با چالشی دیگر برای ورود به بازار کار جنسیت محور ایران روبرو می‌شوند.
طبق جدیدترین اطلاعات مرکز آمار ایران، ۶۵ در صد از جمعیت بی‌کار با تحصیلات دانشگاهی را زنان تشکیل می‌دهد.
سیاست های فرزندآوری حکومت ایران، و فرهنگ خانه نشینی مادر برای تربیت فرزندان، چالش‌های زنان متخصص بیشتر هم خواهد شد
قانون و حق تحصیل در جمهوری اسلامی
طبق ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی جمهوری اسلامی ، شوهر می تواند به راحتی حق تحصیل را از همسرش سلب کند، در صورتی که حرفه و صنعتی که همسر او بدان مشغول است، منافی مصالح خانوادگی و زناشویی باشد.
در اینجاست که برای پیشگیری از مشکلات این قانون مردسالارانه بهتر است زنان در شروط ضمن عقد، حق تحصیل یا کار زن مشخص گردد چون حق تحصیل نوعی حقوق مدنی به شمار می رود.
جوایز نوبل علمی مختص مردان
در دسامبر سال ۲۰۱۵ میلادی، مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای پررنگ کردن نقش زنان و دختران در علم و فناوری ۱۱ فوریه را روز جهانی زنان و دختران در علم انتخاب کرد.
دستیابی کامل و مساوی زنان و دختران به علم، مشارکت آنان در دانش و پژوهش و دستیابی بیشتر به برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان و دختران از اهداف مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای انتخاب روز جهانی زنان و دختران در علم است.
با این وجود، نابرابری جنسیتی برای زنان و مردان در حوزه علمی یک چالش جهانیست. تخصیص ۲۰ جایزه نوبل علمی به زنان در برابر ۵۸۷ جایزه به مردان خود نشان دهنده فاصله جنسیتی در این حوزه است.
حالا همه گیری ویروس کرونا هم عدالت حق تحصیل را شکننده تر کرده. چالشی که بر اساس آمار یونسکو دهه ها تلاش برابری حق تحصیل را زیر سوال برده و ۱۱ میلیون دختر را برای همیشه از تحصیل محروم خواهد کرد.